Reklama
Choroby genetyczne koni czystej krwi arabskiej kilka słów o CA, SCiD i LFS

Blog

Choroby genetyczne koni czystej krwi arabskiej kilka słów o CA, SCiD i LFS

Konie arabskie stają się coraz powszechniejsze i łatwiej dostępne, jednak świadomość ludzi nie wzrasta, a instytucje odpowiedzialne za nadzór nad hodowlą nie promują odpowiednich wzorców, tym samym problem jest zamiatany pod dywan. Mam przez to wrażenie, że mimo dostępu do środków i narzędzi hodowla koni w Polsce zatrzymała się w poprzednim stuleciu. Konie chore dobrze jeśli są usypiane, częściej jednak są oddawane aby tylko pozbyć się problemu (czasem w lepsze, czasem gorsze ręce) lub, o zgrozo! sprzedawane do dalszej hodowli (co powinno być piętnowane i z góry potępiane jako wysoce nieetyczne). Tymczasem w XXI wieku mamy środki i możliwości aby wyeliminować lub w dużym stopniu ograniczyć rodzenie się źrebiąt chorych na CA, SCiD oraz LFS.
Długo zastanawiałam się nad dodaniem tego tekstu, ale już od jakiegoś czasu nurtuje mnie temat chorób genetycznych u koni czystej krwi arabskiej. Wśród zarówno starszych stażem jak i młodych hodowców pokutuje wiele mitów i bardzo niska świadomość w tym temacie. Dlatego postanowiłam go jednak opublikować i poruszyć problem jakim są nawet nie tyle same choroby, lecz ignorowanie mechanizmów zapobiegania im, które są bardzo proste i na dłuższą metę pozwalają oszczędzić zarówno pieniądze (na „nieudanych źrebakach”) jak również ogromu cierpienia zwierzętom, które powołujemy do życia.

CA, czyli Cerebellar Abiotrophy – abiotrofia móżdżku, to dziedziczna choroba neurologiczna, polegająca na mutacji w obrębie genu TOE1. W wyniku czego następuje obumieranie neuronów w móżdżku oraz jego zanik, koń dotknięty tą chorobą jest niezborny, brakuje mu równowagi, wykazuje sztywność w chodach i niepewność przy poruszaniu się. Do grona charakterystycznych objawów należy zaliczyć również drżenie głowy, konie dotknięte CA to tak zwane „trzęsigłówki”, to wyraźnie odróżnia je od koni chorujących na np. syndrom wobblera. Źrebięta chore na abiotrofie móżdżku rodzą się normalne, pozornie zdrowe, objawy zaczynają występować po 4 miesiącu życia, jednak w nielicznych przypadkach mogą nie dawać o sobie znać przez całe życie lub występować już w okresie prenatalnym. Czasem choroba utrudnia funkcjonowanie w niewielkim stopniu i zwierze jest w stanie prawie normalnie żyć, może wtedy przeżyć całą, statystycznie normalną długość życia. Jednak w większości przypadków choroba postępuje utrudniając funkcjonowanie i prowadząc do wypadków, często śmiertelnych, a zwierze chore może w zależności od nasilenia objawów stanowić zagrożenie zarówno dla siebie jak i swojego otoczenia, w tym ludzi podejmujących się opieki nad nim. Choroba jest nieuleczalna, dlatego należy się zatem liczyć z koniecznością uśpienia takiego zwierzęcia żeby nie skazywać go na nadmierne cierpienie, zwłaszcza w momencie nasilania się objawów.
CA jest chorobą dziedziczoną recesywnie, nie ma związku z płcią, zwierze żeby zachorować musi dostać kopię genu od obojga rodziców (to nigdy nie jest „wina” tylko klaczy/ogiera!).
Choroba ta dotyka głównie koni arabskich oraz ich krzyżówek (w tym angloarabów) i są na nią dostępne testy genetyczne.

SCiD, Severe Combined Immunodeficiency, potocznie zwany również bubble baby disease, czyli ciężki złożony niedobór odporności, jest to choroba układu odpornościowego, źrebięta z tą chorobą rodzą się z poważnie osłabionym układem odpornościowym i nie dożywają zazwyczaj 6 miesiąca życia. Choroba ma podłoże genetyczne, dziedziczona jest recesywne, czyli jak w przypadku CA kopia genu odpowiedzialnego za mutacje SCiD musi zostać przekazana przez oboje rodziców. Zwierze dotknięte chorobą jest bardzo podatne na wszelakie infekcje i zakażenia. Jego organizm nie jest w stanie ich zwalczać, ponieważ nie wytwarza limfocytów typu B i T, a co za tym idzie nie może wyzdrowieć. Źrebięta rodzą się pozornie zdrowe, normalne i całkowicie funkcjonalne. Początkowo chroni je siara matki, natomiast wraz z jej zanikiem, kiedy przestaje wspomagać organizm źrebięcia, mogą zacząć pojawiać się pierwsze objawy choroby, dzieje się to zazwyczaj miedzy 2 a 3 miesiącem życia. Wskaźnikami SCiD mogą być niska ilość limfocytów i niska immunoglobulina, jednak pewność daje tylko przeprowadzenie testu DNA.
Zaś typowymi objawami infekcji są miedzy innymi: infekcje dróg oddechowych w tym kaszel, katar, szmery w płucach, ale ponad to możemy mieć do czynienia również z kulawizną, utratą wagi czy przewlekłą biegunką, a czasem nawet kolkami.
Nie wynaleziono leczenia złożonego niedoboru odporności, można próbować leczyć zakażenia i infekcje, wspomagać źrebie, jednak nie ma potwierdzenia skuteczności tej metody i finalnie każde zwierze zostaje uśpione lub umiera w wyniku toczących je chorób.
Jako ciekawostkę warto dodać, że w związku amerykańskim (AHA) status nosiciela SCiD musi być podany do informacji publicznej niezależnie od płci konia, a dodatkowo urodzenie przez klacz konia chorego na SCiD musi być niezwłocznie zgłoszone do właściciela ogiera.
Choroba ta dotyka głównie koni arabskich oraz ich krzyżówek (w tym angloarabów) i są na nią dostępne testy genetyczne.

LFS, lavender foal syndrome, zespół źrebiąt lawendowych jest mutacją w obrębie genu MYO5A, jest letalną bardzo poważną, neurologiczną chorobą, której głównymi symptomami są napady padaczkowe, przeprosty szyi, pleców i nóg, oczopląs i mimowolne ruchy gałek ocznych, a bardzo charakterystycznym objawem jest lawendowa, jasnoróżowa lub srebrna sierść. Źrebięta chore na LFS mogą wydawać się pozornie zdrowe przy próbie diagnostyki (prawidłowe wyniki krwi, zdjęcia rtg) jednak objawy neurologiczne będą widoczne od początku. Choroba jest śmiertelna i nieuleczalna, leczenie farmakologiczne lub zachowawcze może przynosić tylko chwilową ulgę, dlatego w każdym przypadku zaleca się eutanazję zwierzęcia. Choroba dotyczy koni arabskich oraz ras pokrewnych, głównie dotyka jednak egipskich linii.

Na rynku mamy już łatwo dostępne testy genetyczne, aby je wykonać należy wezwać lekarza weterynarii, który w zależności od wymagań labolatorium wykonującego test pobierze próbki z włosa albo krew do badania. Każdą z tych chorób można przebadać zarówno osobno jak i całościowo jako cały panel badań. Jednym z laboratoriów wykonujących u nas w kraju takie badania jest VetLAB, gdzie orientacyjnie koszt zrobienia pełnego panelu na te 3 choroby oscyluje w okolicach 600zł (cena może być zależna od marży narzuconej przez weterynarza).

Badanie wykonuje się raz na cale życie konia.
Jak wspomniałam w opisie chorób wszystkie trzy z nich dziedziczą się recesywnie, co oznacza, że oboje rodziców musi przekazać wadliwy gen potomstwu aby wystąpiły objawy.

Poniżej odrobina genetyki – przedstawiam schemat dziedziczenia na podstawie CA.

N/N = czysty, brak nosicielstwa (clear)
CA/CA = chory (affected)
N/CA = nosiciel (carrier)

Jeśli skrzyżujemy ze sobą dwa zdrowe konie (zdrowe lub nosicieli):
N/N x N/N = 100% zdrowych koni, brak nosicielstwa
N/N x N/CA = czysty 50%, nosiciel 50%, chory 0%
N/CA x N/CA = czysty 25%, nosiciel 50%, chory 25%

Jak widać na schemacie, aby hodować konie zdrowe (znajdą się wśród nich również nosiciele) należy unikać łączenia nosiciela z nosicielem, mamy wtedy pewność, że nie wystąpi u naszego źrebięcia mutacja genu odpowiedzialna za chorobę, a co za tym idzie będziemy cieszyć się zdrowym, pełno wartościowym źrebakiem. Niestety spotkałam się z opinią, że jest to niepotrzebny wydatek, ale jeśli chwilę się zastanowimy to kwota jaką należy zapłacić za badanie nie jest współmierna do kwoty jaką musimy przez okres trwania ciąży zainwestować w zaźrebienie i okres ciąży klaczy.

Pytanie które się rodzi to czy nie będzie to tylko pozorna oszczędność w momencie kiedy na świat po roku oczekiwania klacz powije chore źrebie?
A wraz z nim kolejne, czy mając dostęp do narzędzi moralnie etycznym jest powoływanie do życia istot z góry skazanych na cierpienie?
I ostatecznie, czy można liczyć na postęp hodowlany powołując do życia chore zwierzęta, które i tak musimy odrzucić z dalszej hodowli?

Warto przeczytać:

https://www.pzhka.org.pl/articles/33.pdf
https://rnz.izoo.krakow.pl/files/RNZ_2013_40_2_art03.pdf
https://wz.izoo.krakow.pl/files/WZ_2017_5_art04.pdf

Bibliografia

https://www.arabhorse.com/arabhorse-news/cerebellar-abiotrophy
https://pl.frwiki.wiki/wiki/Abiotrophie_c%C3%A9r%C3%A9belleuse

https://ceh.vetmed.ucdavis.edu/health-topics/severe-combined-immunodeficiency-scid

https://ceh.vetmed.ucdavis.edu/health-topics/lavender-foal-syndrome-lfs

 

Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za artykuły publikowane na blogach. Opinie wyrażane w tekstach są osobistymi ocenami autorów.

Podziel się:

Facebook
Twitter
WhatsApp
Email

Ostatnie wpisy autora:

Ten autor nie opublikował więcej wpisów

Nawiguj pomiędzy wpisami

Kalendarz wpisów

marzec 2024
pon.wt.śr.czw.pt.sob.niedz.
26
27
28
29
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
1
2
3
4
5
6
7
Reklama

Losowe wpisy

19 sierpnia 2008
Reklamy

Newsletter

Reklamy
Equus Arabians
Ta strona korzysta z ciasteczek aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.