Ja ciebie stwarzam koniem i nazywam arabskim. Przywiązuję dobro i szczęście do kosmyka twojej grzywy nad czołem. Bogate łupy będą zdobyte na twoim grzbiecie a moc będzie z tobą gdziekolwiek byś się znalazł”
Historia
Pochodzenie rasy koni czystej krwi arabskiej po dziś dzień pozostaje osnute tajemnicą. Za początek jej powstania uważa się VII wiek n.e. i łączy z pojawieniem się proroka Mahometa, rozwojem islamu oraz rosnącej potęgi świata arabskiego. Uważa się ją za najstarszą rasę koni wyhodowaną przez człowieka. Według legendy jest to rasa stworzona przez samego Boga jeszcze przed stworzeniem człowieka – a stworzeniu temu poświęcone są fragmenty świętej księgi Islamu – Koranu.
Potrzeby wojenne oraz specyficzne warunki klimatyczne i środowiskowe Arabii stworzyły konia charakteryzującego się wybitnymi cechami użytkowymi – ogromną wytrzymałością i odpornością, małymi wymaganiami paszowymi, szybkością, suchością tkanki, szczególną zdolnością przekazywania tych cech na potomstwo jak też urodą i łagodnym charakterem.
Wzorzec
Współczesny koń czystej krwi reprezentuje charakterystyczny dla siebie typ uznany przez hodowców całego świata – konie te cechuje: wyraźnie zaznaczony typ rasowy (bukiet), prawidłowa budowa połączona z odpowiednim kalibrem, sucha, urodziwa głowa o wyraźnym oku, osadzona na długiej, szlachetnej szyi, krótki mocny grzbiet zwany kłodą, dobrze związany, horyzontalny (czyli tworzący z profilu linię prostą) zad, pionowa osada ogona, łagodny charakter oraz zdrowie i wytrzymałość. Te dwie ostatnie cechy zawdzięczają one próbom wyścigowym, którym są systematycznie poddawane od pokoleń.
Najlepiej urodę konia arabskiego można ocenić w ruchu. Długa i skośna łopatka sprzyja długiemu wykrokowi i efektownemu ruchowi szczególnie w kłusie z fazą charakterystycznego zawieszenia – pod względem gracji i harmonii ruchów żadna inna rasa nie może się z nimi równać! Są to konie niewielkie wzrostem lecz bez cech karłowatości-wysokość w kłębie. waha się od 145-154 cm z tendencją do wzrostu w ostatnich latach.
Hodowla w Polsce
Do krajów Europy Wschodniej jak Polska, utrzymującej bliskie kontakty handlowe z krajami Orientalnymi, a w późniejszym okresie XV – XVII w. w wyniku licznych wojen i rozejmów trafiały konie arabskie wysokiej wartości. Ceniono je ogromnie i używano do uszlachetniania miejscowych ras i typów koni. Źródła potwierdzają, że już w 1570 roku w królewskiej stadninie Zygmunta Augusta w Knyszynie trzymano konie arabskie. Z chwilą ustania wojen z Turcją polscy magnaci, właściciele wielkostadnych hodowli – Sanguszkowie, Braniccy, Wacław Rzewuski i Juliusz Dzieduszycki – zaczęli organizować wyprawy na Bliski Wschód po cenny pustynny materiał zarodowy. Zaczęły też wtedy powstawać stadniny hodujące konie arabskie w czystości krwi.
Aktualnie istnieją trzy stadniny Skarbu Państwa hodujące konie czystej krwi arabskiej: Białka, Janów Podlaski i Michałów, rośnie w siłę również hodowla prywatna. Fakt zakupu przez coraz liczniejszych hodowców klaczy o bardzo wysokiej i wybitnej wartości hodowlanej i kojarzenie ich z najcenniejszymi reproduktorami rokuje nadzieje na szybki wzrost poziomu hodowli w stadninach prywatnych.
W Polsce dla rasy arabskiej prowadzone są oficjalne księgi stadne wydawane drukiem od 1899r. oraz tablice genealogiczne rodzin żeńskich i rodów męskich – rodowody polskich arabów są najgłębsze na świecie, a niektóre z nich sięgają w linii żeńskiej do 1790r.!
W polskiej hodowli czystej krwi arabskiej wyróżniamy rodziny żeńskie i rody męskie wywodzące się od pierwszych założycieli – oryginalnych ogierów i klaczy arabskich importowanych z Bliskiego Wschodu lub zapoczątkowujących krajową hodowlę w czystości krwi. Obecnie polska hodowla dysponuje 8 rodami męskimi wywodzącymi się od ogierów arabskich importowanych w XIX w. z krajów arabskich, a materiał żeński przynależy do 15 rodzin ze starych miejscowych rodzin klaczy w typie orientalnym hodowanych na ziemiach polskich, względnie od klaczy importowanych przez polskich hodowców.
Jest to jedyna hodowana w Polsce rasa, w której polska hodowla znajduje się od wielu lat w czołówce światowej i odgrywa w niej rolę dominującą. Świadczą o tym sukcesy polskich koni na międzynarodowych konkursach, wystawach i pokazach hodowlanych i zdobywane przez nie liczne czempionaty krajowe, Europy i Świata oraz sukcesy na torach wyścigowych Europy, Ameryki i Zjednoczonych Emiratów Arabskich, gdzie konie wywodzące się z polskich linii należą do najszybszych.
O dzierżawę lub kupno polskich czołowych ogierów zabiegają najsłynniejsze w świecie stadniny z krajów dużo wyżej rozwiniętych i posiadających dużo większe pogłowie koni arabskich. Ceny płacone za polskie konie należą do najwyższych na świecie, nie słabnie zainteresowanie doroczną aukcją na elitarny materiał zarodowy w Stadninie Koni w Janowie Podlaskim – w 1978 roku padł pierwszy światowy rekord ceny za konia czystej krwi arabskiej- 500 000 dolarów za janowskiego ogiera Elkin (późniejszego Championa USA), do historii przeszły też transakcje 1 miliona dolarów za również janowskiego ogiera El Paso i klacz Penicylinę, która, co prawda sprzedana na aukcji w USA, kosztowała 1,5 miliona dolarów. Tak wysokie ceny utrzymują się na bardzo wysokim poziomie z roku na rok.
W końcu konie arabskie znajdziemy u podłoża niemal każdej rasy koni gorącokrwistych. Ani koni pełnej krwi angielskiej, ani koni sportowych ani większości szlachetnych ras kucy nie mielibyśmy dzisiaj bez koni czystej krwi arabskiej, z którymi kojarzono miejscowe pogłowie koni aby przekazały im one swoją wytrzymałość, wybitny ruch, wykorzystanie paszy, szlachetność i urodę.
Użytkowość
Współcześnie konie czystej krwi arabskiej są hodowane i cenione głównie dla ich charakterystycznej urody – tzw. „bukietu” ale nie są to tylko – wbrew obiegowym opiniom – „statuetki” do oglądania i sprzedaży za horrendalne ceny. Hodowany w Polsce koń arabski ma odznaczać się nie tylko urodą ale również wybitnymi walorami użytkowymi, czyli tym wszystkim, czego oczekiwano od jego pustynnych przodków. Dlatego Polska, jako jeden z nielicznych już krajów, kontynuuje tradycje sprawdzania ogólnej kondycji koni arabskich w próbach dzielności na torze wyścigowym co powoduje, że z hodowli eliminowane są osobniki o słabej konstytucji.
Wraz ze wzrostem stopy życiowej i faktem, że coraz większą liczbę hodowców prywatnych stać na zakup i inwestycję w konie arabskie – wzorem krajów zachodnich wprowadza się też szereg dyscyplin, w których konie arabskie okazują się niepokonane. Najstarszym takim sportem w Polsce są rajdy długodystansowe, w których zwycięzcami, ze względu na wybitną wytrzymałość, są konie czystej krwi arabskiej bądź ich mieszańce, inną dyscypliną są zawody w stylu western, mamy też w Polsce pierwsze konie arabskie chodzące w zaprzęgach sportowych.
Championaty
Obok próby dzielności najważniejszym elementem oceny hodowlanej niejednokrotnie decydującym o dalszych losach konia jest championat. Pierwszym publicznym pokazem – championatem koni (m.in.) arabskich w Polsce była Powszechna Wystawa Krajowa w 1929 roku w Poznaniu, na której zaprezentowano prawie wszystkie działy gospodarki rolnej i zgromadzono 756 koni różnych ras. Zaprezentowano tam 21 klaczy i 8 ogierów arabskich, a najwyższą nagrodą-Dyplomem Uznania odznaczono stawkę klaczy ks. Romana Sanguszki. Regularnie na Narodowym Championacie Koni Arabskich Czystej Krwi w Janowie Podlaskim zorganizowanym na wzór innych krajów konie oceniane są od 1979 roku. Pierwszy Młodzieżowy Pokaz Koni Czystej Krwi Arabskiej – Championat Ogierów Młodszych w Białce odbył się w 1988 roku, a regularnie organizowany jest od 1993 roku.
Konie surowo wyselekcjonowane przez polskich hodowców do wzięcia udziału w championacie stanowią w rezultacie znakomitą stawkę, co w dalszej konsekwencji sprawia, że Championy Polski wybrane spośród naszych koni z łatwością pokonują całe stawki koni z innych krajów na pokazach zagranicznych.
Faktem jest, że żadna inna rasa koni nie przyniosła nam tylu sukcesów na wystawach i Championatach Narodowych i międzynarodowych. Dla przykładu w roku 2000 i 2001 polskie konie arabskie odniosły zwycięstwa we wszystkich klasach wiekowych na Championacie Europy we Włoszech, Świata w Paryżu i Pucharu Narodów w Niemczech. Co roku wysyłamy silną grupę koni na pokazy najwyższej rangi, a do tradycji międzynarodowej weszły już spekulacje, czy w danym roku komuś uda się pokonać stawkę polskich koni.
Artykuł, opatrzony zdjęciami Urszuli Sawickiej, ukazał się również na stronie www.voltahorse.pl
